Het elektriciteitssysteem in een camper vinden velen één van de moeilijkste onderdelen van de volledige camperombouw. Daarom wordt het voorzien van de elektriciteit vaak uitbesteed aan professionele vaklui. Hoewel het voorzien van elektriciteit in een camper enige voorbereiding en opzoekingswerk vereist, zit een elektriciteitssysteem in een camper echter vaak zeer logisch in elkaar. Met de nodige handigheid en een basis kennis elektriciteit is het prima zelf te doen. Het is echter wel belangrijk om een aantal algemene principes te volgen. In deze post bespreken we de belangrijkste principes van het elektriciteitssysteem in een camper. Kies je er voor om zelf je elektriciteit te voorzien in de camper, dan is deze post een goed vertrekpunt. Maar ook als je er voor opteert om de elektriciteit uit te besteden kan deze post je helpen om de juiste keuzes te maken.
DISCLAIMER: Elektriciteit aanleggen in je camper is natuurlijk niet zonder risico. Deze post is gebaseerd op heel wat onderzoek en eigen ervaring bij het verbouwen van verschillende campers. Dit maakt ons echter nog altijd geen elektricien. We streven er naar op deze blog altijd de juiste informatie weer te geven, maar wij kunnen niet verantwoordelijk of aansprakelijk worden gesteld voor het elektriciteitssysteem in jouw camper. Verricht dus altijd goed je eigen onderzoek en gebruik steeds je gezond verstand. Heb je twijfels, neem dan contact op met een professional.
Sommige van de links in deze post zijn affiliate links. Dit betekent dat als je via deze link een aankoop doet, wij een kleine vergoeding ontvangen, zonder dat dit jou meer kost. Wij zetten alleen links op onze website van producten die wij zelf gebruiken en die we vertrouwen.
Snel naar …
Huishoudbatterij, opladers en verbruikers in het elektriciteitssysteem in een camper
Zoals we hierboven al aangeven is het elektriciteitssysteem in een camper logisch opgebouwd. Je hebt enerzijds de opladers, die energie leveren aan je huishoudbatterij zodat deze opgeladen wordt. Hier vind je een volledig overzicht van de manieren voor het opladen van de huishoudbatterij in een camper. Naast de opladers heb je dus ook één (of meerdere) huishoudbatterij(en). Deze vormen het hart van het elektriciteitssysteem in een camper. Deze huishoudbatterij geeft vervolgens stroom aan een aantal verbruikers in je camper (bijvoorbeeld lichten, USB-poorten, koelkast, …). Werken de verbruikers op 12 Volt (USB opladers, led-spots, …), dan kan de stroom van de huishoudbatterij rechtstreeks naar de verbruikers. Werken de verbruikers op 230 Volt, dan moet je eerst een omvormer voorzien die de 12 Volt omzet in 230 Volt.
De wet van het vermogen
Wat nu volgt is relatief theoretisch maar we vinden het belangrijk om alle noodzakelijke informatie inzake het elektriciteitssysteem in een camper te delen. Deze kennis zal je op het volledige elektrische systeem kunnen toepassen. De wet van het vermogen betekent het volgende:
Vermogen (uitgedrukt in Watt) = Spanning (uitgedrukt in Volt) x Stroom (uitgedrukt in Ampère)
Het vermogen moet je beschouwen als de hoeveelheid elektriciteit die geleverd wordt binnen een bepaalde tijd. De spanning is de snelheid van de elektriciteit en de stroom is de hoeveelheid elektriciteit.
In een camper wordt vaak gewerkt met 12 Volt (de meeste huishoudbatterijen geven 12 Volt). In een huis wordt gewerkt met 230 Volt. Wil je in een camper eenzelfde hoeveelheid elektriciteit (vermogen) leveren, dan betekent dat er heel wat meer stroom moet passeren in de kabel in de camper dan in de kabel thuis waar gewerkt wordt met 230 Volt. Dat verklaart ook meteen waarom het in het elektriciteitssysteem in een camper soms moeilijker werken is met apparaten die heel veel vermogen (Watt) nodig hebben zoals een haardroger, koffiezet, etc.
Afhankelijk van de elektriciteitsvoorzieningen op de camping of die van je huishoudbatterij kan je maar een maximum vermogen leveren. Dit heeft als gevolg dat je ook maar een maximum aantal verbruikers tegelijk kunt voorzien van stroom. Anders gaat er te veel stroom (Ampère) in één keer door het systeem en riskeer je overbelasting van je accu of zal de zekering springen.
In campers spreekt men vaak in ampères en ampère uur. Terwijl elektrische apparaten vaak aangeduid staan in Watt. Hiervoor gebruik je dus de wet van het vermogen om alles om te rekenen.
De betekenis van Ampère uur
De huishoudbatterij die de kern vorm van het elektriciteitssysteem in een camper kan maar een maximum vermogen geven over een bepaalde tijd. Je huishoudbatterij levert geen 230 V (AC) maar 12 V (DC). Je batterij kan een bepaalde hoeveelheid elektriciteit (vermogen) opslaan en deze later terug afgeven. Dit wordt vaak uitgedrukt in Ampère uur (Ah). Om een voorbeeld te geven een batterij van 1 Ah kan gedurende 1 uur lang 1 Ampère leveren. Daarna is hij plat.
Om dit om te rekenen naar Watt uur (Wh) passen we opnieuw de wet van het vermogen toe: 1 Ampère uur x 12 Volt = 12 Watt gedurende 1 uur.
Opgelet! Je moet er ook rekening mee houden dat je de meeste huishoudbatterijen niet volledig mag ontladen. Vaak mag je ze maar tot maximum 60 % ontladen. In realiteit kan je dus maar 0,6 Ampère of 7,2 Watt verbruiken.
Een ander voorbeeld om dit verder te verduidelijken. Stel dat je een volledig platte 12V batterij hebt die 360 Ah capaciteit heeft. Op het dak van je camper heb je een zonnepaneel liggen dat 120 Watt geeft. Je kan nu berekenen hoe lang de zon moet schijnen om de batterij volledig op te laden, namelijk
120 Watt = 12 Volt * ? Ampère
120 / 12 = 10 Ampère
360 / 10 = 36
Dit betekent dat de zon 36 uur moet schijnen alvorens de batterij volledig opgeladen zal zijn.
Je merkt dus dat de wet van het vermogen belangrijk kan zijn om te bepalen hoe het elektriciteitssysteem van een camper moet uitgevoerd worden. Een huishoudbatterij van 360 Ah en slechts één zonnepaneel van 120 Watt zal betekenen dat je batterij nooit volledig kan opladen.
Het verschil tussen wisselstroom en gelijkstroom
Bij wisselstroom (AC) verandert de stroom tientallen keer per seconde van richting en gaat van positieve spanning naar negatieve spanning en omgekeerd. Gelijkstroom (DC) betekent dat de spanning constant blijft en dus niet wisselt van richting. Zo heb je dus altijd een positieve en een negatieve pool. Batterijen en zonnepanelen wekken gelijkstroom op. In een 230 Volt systeem (zoals thuis) is er wisselstroom. De meeste apparaten thuis draaien dan ook op wisselstroom. USB-poorten werken via gelijkstroom. Wil je in je camper gebruik maken van apparaten die via wisselstroom werken, dan zal je een omvormer nodig hebben die 12 Volt kan omzetten in 230 Volt.
Welke kabels gebruik je in het elektriciteitssysteem in een camper?
In tegenstelling tot een systeem met 230 Volt wordt in een systeem van 12 Volt gebruik gemaakt van slechts 2 types kabels in plaats van 3 type kabels. Het betreft een rode kabel (positief) en een zwarte kabel (negatief). Als je ook 230 Volt voorziet in je elektriciteitssysteem van een camper, bijvoorbeeld via een CEE-stekker of via een Victron Multiplus omvormer, dan dien je gebruik te maken van het systeem met 3 kabels met een fasedraad (bruin), nuldraad (blauw) en aarddraad (geel-groen).
Omdat de kabels vermoedelijk vaak in beweging zullen zijn (ze worden in een auto geplaatst) is het belangrijk om voor het elektriciteitssysteem in een camper gebruik te maken van een soepele kabel met meeraderige kern. Door het veelvuldig bewegen kan je bij een volle kern het gevaar lopen dat de kabel verslijt en door metaalmoeheid breekt. Bij een meeraderige kern bestaat de kabel uit heel wat kleine draden waardoor die veel flexibeler is.
Welke dikte van kabel heb je nodig voor het elektriciteitssysteem in een camper?
Er bestaan ook verschillende diktes/diameters in kabel. Dit wordt uitgedrukt in carré (mm²). Aangezien je slechts 12 Volt hebt in je camper zal de Ampère die door je kabel gaat vaak hoger zijn. Wanneer de stroom veel weerstand ondervindt, die bij dunne kabels groter is dan bij dikke kabels, kan dit leiden tot het smelten van je kabels, kortsluiting of een spanningsval (waardoor je apparaat niet goed werkt). Maar ook de lengte van je kabels zal een rol spelen. Hoe langer de afstand hoe meer weerstand er zal zijn. Voor langere kabels zal je dus ook dikkere kabels nodig hebben.
Om te bepalen welke dikte van kabel je nodig hebt is het steeds belangrijk om goed de handleidingen te lezen, maar ook de Victron toolkit app kan je verder helpen. Verder bestaan er ook genormeerde tabellen die voor verschillende lengtes en diktes van kabel aangeven wat de maximale Ampère is. We raden je aan om bij twijfel steeds een dikkere kabel te kiezen dan een dunnere kabel.
Welke zekeringen moet je gebruiken in het elektriciteitssysteem in een camper
In het elektriciteitssysteem van een camper moeten ook zekeringen worden voorzien. Zekeringen zorgen er voor dat er geen overbelasting kan zijn van de kabel of biedt veiligheid bij een kortsluiting. Iedere rode kabel (positief) in het elektriciteitssysteem van een camper moet daarom gezekerd worden. Wanneer er een overbelasting is of kortsluiting, dan zal de zekering doorbranden en zal de kring onderbroken worden.
Zekeringen worden in zekeringshouders geplaatst. Het type zekeringshouder hangt af van het type zekering. Voor je verbruikers zal je bijvoorbeeld kiezen voor een 12 volt zekeringskast met steekzekeringen waar je per kring kan zekeren. Daarnaast heb je ook zekeringshouders voor medium verbruikers en grote verbruikers.
Om te bepalen welke zekering je moet plaatsen is het belangrijk om steeds de handleiding van de fabrikant te volgen. Kan je je niet baseren op een handleiding dan geldt de regel dat de grootte van je zekering gelijk moet zijn aan de totale maximale stroom van een kring maal 1,25. Voor het bepalen van de totale maximale stroom zijn twee factoren bepalend: je kabel en je apparaat. Je bekijkt de toegelaten stroom (Ampère) van de kabel en van het apparaat. Je matcht de zekering met de laagste stroom (A).Om dit te verduidelijken hieronder een eenvoudig voorbeeld.
Je hebt een kabel van 1,5 mm² waarbij je weet dat de maximum toegelaten stroom 4,5 A is. Op die kabel zitten twee led-spots van elk 1 A gemiddeld verbruik.
2A (2 x led-sports van 1 A) x 1,25 = 2,5 A
Je kiest de eerstvolgende zekering, dus 3A. Zo is je kabel beschermt en zijn je led-spots ook beschermd.
Het berekenen van je energieverbruik
Om te bepalen welke huishoudbatterij en oplaadsystemen nodig zijn in het elektriciteitssysteem van een camper is het belangrijk om te berekenen hoeveel energie er verbruikt wordt per dag. Het energieverbruik bereken je door alle wattages (Watt) van je apparaten te vermenigvuldigen met het aantal uren (h) per dag dat je dit apparaat zal gebruiken. Ga bij het bepalen van het aantal uur per dag uit van het maximale. In de zomer zal je bijvoorbeeld je dieselkachel niet gebruiken, maar in de winter wel. Voor apparaten die 230 Volt vereisen zal je de omvormer moeten gebruiken, waarbij je door de omzetting telkens 15% verlies hebt in energie. Hou dit ook indachtig bij het bepalen van je energieverbruik. Door je wattage (Watt) te vermenigvuldigen met uren (h) bekom je het energieverbruik in watt-uur.
Door je watt-uur te delen door 12 volt kan je dus bepalen hoeveel Ah je batterij moet zijn om één dag te overbruggen. Zoals eerder ook al aangegeven is het belangrijk om er rekening mee te houden dat je de meeste batterijen maar tot 60% ontladen mogen worden. Ga nu op zoek naar de optimale combinatie tussen opladen en batterijcapaciteit die er voor zorgen dat je niet zonder energie valt.
Nu je deze basisprincipes onder de knie hebt kan je alvast beginnen met het verder uitdenken van het elektriciteitssysteem in een camper. Mocht je vragen hebben, laat gerust weten in de opmerkingen hieronder.
